Üçüncü Ayasofya'nın yapımı

Ayasofya üç kere yeniden yapılmıştır. Bu günkü hali ise son halidir. Üçüncü Ayasofya İmparator Justinianos’nın daha görkemli ve gösterişli olması için hiç bir şeyden kaçmamalıştır. İmparator maiyetindeki tüm eyaletlere haber göndererek, en güzel mimari parçaların kullanılmasını emretmiştir. Bu konuda tüm güçleriyle çalışmalar yapmışlardır.

Üçüncü Ayasofya'nın bir diğer farklılığı mimarisinde gizlidir. Mimarisindeki yenilik, geleneksel bazilikal plan ile merkezi kubbeli planın bir araya getirilmesi olarak bilinir. Yapının üç nefi, bir apsisi, iç ve dış olmak üzere iki narteksi vardır. Apsisten dış nartekse kadar uzunluk 100 m. genişlik 69.50 metre, kubbenin zeminden yüksekliği 55.60 metredir. Ayasoyfa'nın çapı ise kuzey güney doğrultusunda 31,87 m, doğu batı doğrultusunda ise 30.86 metredir. Bu yapıda kullanılan sütun ve mermerler; Aspendos, Ephesos, Baalbek, Tarsus gibi Anadolu ve Suriye’deki antik şehir kalıntılarından getirilmiştir. Yapıdaki beyaz mermerler Marmara Adası’ndan, yeşil somakiler Eğriboz Adası’ndan, pembe mermerler Afyon’dan ve sarı mermerler Kuzey Afrika’dan getirilmiştir. Ayasofya'nın iç kısmında yer alan duvar kaplamalarında; tek blok halinde mermerlerin ikiye bölünerek yan yana getirilmesi ile simetrik şekiller ortaya çıkarılmış ve damarlı renkli mermerlerin iç mekânda kullanılmasıyla dekoratif bir zenginlik oluşturulmuştur. Ayrıca, yapıda Efes Artemis Tapınağı’ndan getirilen sütunların neflerde, Mısır’dan getirilen 8 adet porfir sütununun ise yarım kubbeler altında kullanıldığı bilinmektedir. Yapıda 40 tanesi alt galeride, 64 tanesi ise üst galeride olmak üzere toplam 104 adet sütun bulunur.